Psychologen - het zijn ook maar mensen

Serieuze gezichten die ritmisch naar je knikken; pennen die onleesbare teksten op een kladblok schrijven; ogen die schichtig de klok in de gaten houden; tissues die binnen handbereik op tafel staan; vage woorden als ‘growth-mindset, affirmatieve gedachtes, attributiefout, emotieregulatie en persoonlijkheidsstoornis’ die zomaar in je schoot worden geworpen; stoelen die een beetje schuin tegenover elkaar staan, maar genoeg onpersoonlijke ruimte ertussen laten; een kantoor waarin goedkope kunst de kilte zou moeten verbloemen, maar wat nooit helemaal lukt. Als je Psycholand (a.k.a.: de GGZ) in rolt is het bijna onmogelijk om ze in hun natuurlijke habitat te ontwijken: psychologen.

Toch ben ik onlangs achter iets heel bijzonders gekomen. Want waar ik me lange tijd afvroeg waar deze wezens eigenlijk vandaan kwamen en wat hun achtergrond was, bleek het antwoord heel simpel te zijn: het zijn ook maar mensen.

Begrijp me niet verkeerd. Ik heb niets tegen psychologen. Want zelfs al doen ze soms een beetje gek en praten ze verdacht weinig over zichzelf; het zijn slechts mensen. Mensen zijn nu eenmaal niet perfect en ‘de psycholoog’ dus ook niet. De keren dat er niet naar me is geluisterd was een fout; dat ik bij een paniekaanval ongewild oxazepam kreeg toegediend was een fout; dat er vaker naar de klok of het kladblok werd gekeken dan naar mijn gezicht was een fout; dat de psycholoog zichzelf omringde met muren was niet meer dan een fout en zelfs toen ik een keer in crisis werd weggestuurd was een fout.

Fouten maken we (gelukkig) allemaal. De ene fout heeft helaas iets grotere consequenties dan de andere fout. Bij psychologen is het helaas het euvel dat hun fout vaker een grote negatieve consequentie heeft. Daar kunnen we ze niet allemaal de schuld van geven, want dat is nu eenmaal onderdeel van het werk dat ze doen. Wel maak ik helaas vaak mee dat de fouten door de psychologen zelf niet wordt erkend. Dat ze zich er van distantiëren alsof het iets giftigs is. Het is alleen niet iets giftigs, het is menselijk. Dat zou toch niet zo erg moeten zijn?

Fouten zijn er om van te leren en dat kan pas als je de fout werkelijk erkent.

Zelf denk ik dat psychologen nog heel veel kunnen leren. Want ondanks dat ze een groot deel van hun leven met hun neus in de boeken hebben gespendeerd, leer je het meeste van je eigen fouten. Daar wil ik ze natuurlijk mee helpen. Dat doe ik dan ook door naar hun natuurlijke habitat te gaan en met ze te praten over mijn eigen ‘fouten’ en gebreken. Dit doe ik door gebruik te maken van hun eigen taal uit Psycholand en zeg dingen als: “Ik probeer het blije kind in mezelf terug te vinden terwijl ik ook nog mijn gezond volwassen zelf in stand houd.” Of: “Door de dissociatie lukt het me momeneel niet om bij mijn emoties te komen en ervaar ik lichte derealisatie.”

Ik laat mijn muren zakken en stel mijn kwetsbare kant aan ze bloot. Tranen ondersteunen mijn woorden waarna ik gebruikmaak van de altijd aanwezige tissues. Zo hoop ik dat de psycholoog leert dat het oké is om meer van jezelf te laten zien. Dat ze ook best zelf hun tissues mogen gebruiken. Het is namelijk helemaal niet erg om kwetsbaar te zijn. Daar heb je juist heel veel kracht voor nodig.

Soms ontmoet ik in Psycholand gelukkig ook psychologen die dit zelf ook al inzien. Die niet bang zijn om hun menselijkheid te erkennen. Dat zijn de enige psychologen die me werkelijk hebben geholpen. Niet de psycholoog die me bij een paniekaanval kalm kreeg met oxazepam. Niet de psycholoog die me vertelde dat het mijn schuld is dat ik een overdosis heb genomen. Het was de psycholoog die bij een paniekaanval midden op de gang rustig met me op de grond ging zitten en zei dat het ‘oké’ was en vooral benoemde wat ik goed deed. Het was de psycholoog die me bij ons afscheid een oprechte knuffel gaf en ook zelf even niet goed leek te weten wat ze met de situatie aan moest. Het was de psycholoog die vertelde hoe ze zichzelf in me herkende en me haar tranen toevertrouwde. Het is de psycholoog die gewoon mens durft te zijn.

Natuurlijk, als psycholoog moet je professioneel zijn. Voor mij betekent ‘professioneel zijn’ bij dit werk juist dat je er alles aan doet om er voor de ander te kunnen zijn. Als dat betekent dat je wat meer van jezelf laat zien en een oprecht gesprek begint, dan doe je dat. Het maakt namelijk niemand uit hoe lang je hebt gestudeerd of wat voor theorie je in je hoofd hebt zitten. Zolang je er slechts zit als ‘psycholoog’ en niet als ‘mens’, wordt het lastig om werkelijk bij iemand door te dringen. Ja, dat verschilt per persoon. Dat is dan ook juist de reden om je flexibel op te zetten. Wees psycholoog, maar wees bovenal ook jezelf. Ik zie je namelijk het liefst zoals je bent: een prachtig imperfect mens.